اگرچه هنر در روندهای متفاوت خود کم تر عقلانی شده و پابه پای مذهب بیش از نیروهای فرهنگی دیگر به این واقعیت نزدیک تر است ، چنین می نماید که بسیاری از اجتماعات مذهبی در تفکر و زندگیشان تحت تاثیر موجی از عقلانی شدن قرار گرفته اند.

تصادفی نیست که نقاشان پیوسته از این واقعیت شکوه دارند که بسیاری از شواهد مذهبی در غرب دستخوش عقلانی شدن و روشنگری بوده اند. در عین حال اشاراتی به این واقعیت شده که جنبه ای از فرهنگ مذهبی، عناصر خلاق و حسی را در کردار آیینی خود گرد می آورد. هنر و همین عنصر هنری موجود در مذهب است که - مهمتر از همه در تلاش ذاتی خود برای دستیابی به شکل- معنویت مذهبی را به سوی واقعیت می راند.هنر به عبارتی پای مذهب را بر زمین نگه می دارد، آن را از گزند گرایش های آن جهانی و سبُک سری های وجدآمیز افراطی محفوظ می دارد. هنر واقعیت های معنوی مثل آرامش، تعمق، شور و نظایر آن را نشان می دهد. از این رو هنر به آنچه نادیدنی است شکل، رنگ، کشش و تناسب می بخشد. بهت و شگفتی را مهار می سازد و دریچه ی ادراک را به روی خلاقیت فعال می گشاید.پیوندهای بین مذهب و هنر به شیوه های مختلف آشکار می شود، مثلا در مربع های " جوزف البرز" مانند " ادای احترام به مربع: پژواک پاییز"، که به شیوه ی خاص خودش نشان می دهد که چگونه شکل های مختلف مذهب و هنر راهی برای رفتن به سوی نادیدنی، پیش پایِ فرد قرار می دهند. در آن حال که بیننده به اثر نگاه می کند ، از کنش متقابل رنگها معلوم می شود که بیننده در واقع به تسخیر " معرفت" درونی تابلو درآمده است.